Sunday, June 17, 2007

Martin Heidegger Η ΓΛΩΣΣΑ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ

Σύμφωνα με τον Stockhausen o Γερμανός εξπρεσσιονιστής ζωγράφος Paul Klee είναι ο καλύτερος καθηγητής μουσικής σύνθεσης. Η άποψη αυτή έχει βάση αν λάβουμε υπ΄όψη την εγγενή αφαιρετικότητα των δύο τεχνών στις οποίες θα μπορούσαμε να προσθέσουμε και την ποίηση. Παραθέτουμε λοιπόν ένα μικρό απόσπασμα από το έργο του Martin Heidegger
' Η Γλώσσα στην Ποίηση, ένας εντοπισμός της ποίησης του Georg Trakl ' που θα μπορούσε να προσδιορίσει την διαδικασία της σύνθεσης από άλλη πλευρά.

'' Ποίηση θα πει ομο-λογία, λόγος δηλαδή του σ΄αυτήν καταλογισμένου εύηχου του πνεύματος της έκλειψης. Η ποίηση, πολύ πριν γίνει λόγος με την έννοια της διατύπωσης, είναι καταρχήν άκουσμα. Η έκλειψη προσλαμβάνει από πριν το άκουσμα στο ευήχό της, ώστε αυτό να διαφωτίζει τον λόγο, μέσα από τον οποίο κατόπιν αρθρώνεται. Η σεληνιακή ψύχρα της ιερής κυανότητας της πνευματικής νύχτας δονεί και διαφέγγει κάθε ατένισμα και κάθε λόγο. Η γλώσσα του γίνεται έτσι μια ομολογία, γίνεται: ποίημα. Το ειπωμένο της φυλάγει την ποίηση, σαν την ουσιαστικά ανείπωτη.
Η γλώσσα των ποιημάτων του Georg Trakl μιλά μέσα από την μετάβαση. Μιλά από το πέρασμα επάνω και μέσα από τη νυχτερινή λίμνη της πνευματικής νύχτας. Μιλά από το καθ΄οδόν της έκλειψης, γι' αυτό και μιλά πάντοτε συγχρόνως μέσα από αυτό το οποίο με την έκλειψη εγκαταλείπει, και μέσα από αυτό προς το οποίο η έκλειψη οδηγεί. Η γλώσσα της ποίησης είναι ουσιαστικά πολυσήμαντη, και τούτο με τον δικό της τρόπο. Δεν ακούμε τίποτα από τον λόγο του ποιήματος, όσο τον αντιμετωπίζουμε μόνο με κάποιο αμβλυμένο αίσθημα κάποιας μονοσήμαντης άποψης.
Το ποίημα μιλά μέσα από μια δισήμαντη δισημαντότητα. Μόνο που αυτό το πολυσήμαντο του ποιητικού λόγου δεν διασκορπίζεται σε μια ακαθόριστη πολυσημαντότητα. Ο πολυσήμαντος λόγος της ποίησης του Trakl έρχεται μέσα από μία περισυλλογή, δηλαδή μέσα από μία συμφωνία που, εννοημένη αφ' εαυτού της, μένει πάντα ανείπωτη. Το πολυσήμαντο αυτού του ποιητικού λόγου δεν είναι η ανακρίβεια του διαλυμένου αλλά η αυστηρότητα του λιτού.
Συχνά αυτόν τον αφ' εαυτού του ολότελα σίγουρο πολυσήμαντο λόγο, ο οποίος προσιδιάζει στα ποιήματα του Trakl, δύσκολα μπορούμε να τον διακρίνουμε από τη γλώσσα άλλων ποιητών, το πολυσήμαντο της οποίας προέρχεται από το ακαθόριστο μιας ανασφάλειας της ποιητικής αναζήτησης, γιατί της λείπει η ιδίως ποίηση και ο τόπος της.
Η μοναδική αυστηρότητα της ουσιαστικά πολυσήμαντης γλώσσας του Trakl είναι, με ένα υψηλότερο νόημα, τόσο μονοσήμαντη, ώστε να παραμένει άπειρα ανώτερη και από κάθε τεχνική ακρίβεια των αμιγώς επιστημονικών-μονοσήμαντων εννοιών. ''

3 Comments:

At June 17, 2007 at 1:40 PM , Anonymous Anonymous said...

H γλώσσα του Χαιντεγγερ μου δημιουργεί παντα δύσπνοια και μου ανεβάζει τους σφυγμούς. Γιατί μου συμβαίνεια αυτό? Γιατί πολύ απλά ο μικροαστός Γερμανός επιχειρεί να δομήσει το Ακτιστο, να επιφέρει Τέλος στο Ατελεύτητο. Ενίοτε ο βαθύνους στόμφος συγκινεί. Ομως λείπει η Αγάπη, και η κατουσίαν Eλευθερία. Δεν πρόκειται απλά για Λογοκρατία, αλλά για Λογοκρατορία.

 
At June 18, 2007 at 3:15 PM , Anonymous Anonymous said...

Ο λόγος του Heidegger είναι μονοσήμαντος, γι' αυτό ενοχλεί.
Βοηθάει όμως να αντιληφθούμε το πολυσήμαντο ακριβώς επειδή προσπαθεί να δομήσει το Άκτιστο με αποτυχημένο τρόπο. Είναι ένας έκπτωτος λόγος με τη γοητεία ενός ευγενούς ξεπεσμού.
Η μετάφραση του κειμένου ήταν του Κώστα Γεμενετζή.
Παραθέτω ένα μικρό απόσπασμα από την ποίηση του Georg Trakl σε μετάφραση Μιχάλη Παπαντωνόπουλου.
Είναι έμπλεο μουσικής γι' αυτό και η οποιαδήποτε απόπειρα μελοποίησής του αγγίζει τα όρια της βεβήλωσης.

Ω, ο μαύρος άγγελος που φάνηκε σιγά μέσα απ' το δέντρο,
πράοι όταν μαζί, το βράδυ, παίζαμε
στο χείλος του γαλάζιου πηγαδιού.
Ήσυχο ήταν το βήμα μας
και τα στρογγυλά μάτια μες τη σκούρα παγωνιά του φθινοπώρου,
και η πορφυρή γλυκύτητα των άστρων.

Αυτός όμως κατέβηκε τα πέτρινα σκαλιά του Μένχσμπεργκ:
γαλάζιο χαμόγελο στην όψη, παράξενα κουκουλωμένος στα πιο ήσυχα παιδικά του χρόνια.
Και πέθανε.
Κι απέμεινε η ασημένια όψη του φίλου στον κήπο
να κρυφακούει στη φυλλωσιά
ή στο παλιό πέτρωμα.

 
At November 9, 2007 at 6:31 AM , Blogger Γιωργος Κεντρωτης said...

Το δοκίμιο του Χάιντεγκερ για τον Γκέορκ Τράκλ είναι κατ' ουσίαν μια "κατ' ιδίαν" επιβεβαίωση της οντολογίας του φιλοσόφου (ερήμην του ποιητή). Ποτέ δεν κατάλαβα για ποιόν (άλλο) λόγο το έκανε. Το ότι πρόκειται περί μεγαλοφυούς συλλήψεως δεν το συζητώ. Με τον Τρακλ δεν έχει, όμως, καμμία σχέση.

 

Post a Comment

Subscribe to Post Comments [Atom]

<< Home